BÀI 985 – Mần tưới với 11 bài thuốc giúp kích thích tiêu hoá, rối loạn kinh nguyệt, mất ngủ,…

Mần tưới là dược liệu mọc hoang ở nhiều nơi. Vị thuốc này thường được chỉ định trong một số bài thuốc kích thích tiêu hoá, rối loạn kinh nguyệt, mất ngủ, kém ăn sau sinh,…

Tên gọi khác: Trạch lan, Hương thảo, Co phất phứ, Bội lan.

Tên dược: Herbal Eupatoria

Tên khoa học: Eupatorium fortunei Turez

Họ: Cúc (danh pháp khoa học: Asteraceae)

Đặc điểm dược liệu mần tưới

Mô tả

Mần tưới là dược liệu thân thảo sống nhiều năm, có chiều cao từ 30 – 100cm khi trưởng thành. Thân và cành có lông tơ, màu tím và có rãnh chạy dọc.

Lá cây có hình dải rộng, rộng khoảng 2.5 – 4.5cm và dài khoảng 5 – 12cm, mọc đối xứng nhau. Đầu lá thường nhọn còn gốc thường thon và tròn. Lá có mép răng cưa đều, gân lá hình lông chim, bề mặt lá nhẵn. Hoa mọc thành cụm, màu tím nhạt. Quả bế, màu đen, có 5 cạnh. Mùa hoa vào tháng 7 – 11 và sai quả vào tháng 9 – 12.

Bộ phận dùng

Toàn bộ các bộ phận của cây là thân , rễ, lá, quả đều được sử dụng để làm thuốc.

Phân bố

Ở nước ta, cây mọc hoang ở khắp các ven đường, ruộng đồng và bìa rừng, trải dài từ Bắc đến Nam.

Thu hái, sơ chế, bảo quản

• Thu hái: Dược liệu được thu hái khi cây vừa mới ra hoa, thường vào mùa hạ
• Sơ chế: Sau khi thu hái mang về rửa sạch, sau đó có thể dùng tươi hoặc phơi khô trong mát để sử dụng dần.
• Bảo quản: Bảo quản nơi khô ráo, tránh độ ẩm và ánh nắng trực tiếp.

Thành phần hóa học

Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, ây mần tưới có chứa thành phần hóa học khá đa dạng, chủ yếu là tinh dầu, trong tinh dầu có chứa methyl thymol ether neryl aceatate, O-coumaric acid, p-cymene, lindelofine, taraxasteryl palminate,…Các thành phần này đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh.

Vị thuốc mần tưới

Tính vị, quy kinh

• Tính vị: Vị cay, hơi đắng, tính ấm và có mùi thơm.
• Quy kinh: Quy vào kinh Tỳ và Can.

Tác dụng dược lý

Các nghiên cứu của các chuyên gia đông y và y học hiện đại đều chỉ ra rằng, mần tưới có nhiều công dụng điều trị bệnh hiệu quả. Cụ thể:

– Theo Đông Y:

• Công dụng: Thông kinh, lợi tiểu, phá ứ huyết và hoạt huyết.
• Chủ trị: Mất ngủ, phụ nữ sau sinh ăn uống kém, mệt mỏi, kinh nguyệt không đều, mụn nhọt, hạ sốt, lợi tiểu và tốt cho dạ dày.

Ngoài ra, dược liệu này còn được dùng làm rau thơm và diệt trừ sâu bọ, chấy rận ở động vật.

– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

• Thân và lá có tác dụng hỗ trợ điều trị tăng huyết áp.

Cách dùng – liều lượng

Mần tưới có thể được dùng ở dạng thuốc sắc hoặc dùng ngoài. Liều lượng được khuyến nghị khi sử dụng dược liệu tươi là từ 12 – 20g/ ngày, dược liệu khô dùng từ 6 – 12g/ ngày.

Bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc mần tưới

Bài thuốc điều trị rong kinh

Để điều trị rong kinh, chị em áp dụng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: Mã đề, ké hoa vàng và chỉ thiên mỗi vị 15g, mần tưới 20g.
• Thực hiện: Đem sắc uống đều đặn.

Trị thống kinh (đau bụng kinh) và kinh nguyệt không đều

Đây là tình trạng nhiều chị em gặp phải, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì. Để giảm tình trạng này, người bệnh áp dụng bài thuốc từ mần tưới như sau:

• Chuẩn bị: Hương phụ, mần tưới, ngải cứu, nhọ nồi và ích mẫu mỗi vị 15g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc uống.

Chữa chứng chậm kinh, máu kinh xấu, thường ra màu nâu đen

Để điều trị các chứng bệnh này hiệu quả, chị em kết hợp vị thuốc mần tưới với một số dược liệu sau:

• Chuẩn bị: Nghệ xanh, ngưu tất, ích mẫu và hương phụ (tứ chế) mỗi vị 16g, chỉ xác, tô mộc và mần tưới mỗi vị 12g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống.

Trị tỳ vị hư yếu khiến tiêu hóa kém, bụng đầy trướng và đau tức ngực

Mần tươi là một trong những vị thuốc có công dụng cải thiện hệ tiêu hoá hiệu quả. Người bệnh có thể điều trị chứng đầy bụng, khó tiêu tại nhà bằng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: Trần bì 6g, lá sen và hậu phác mỗi vị 8g, bán hạ chế, mần tưới, đại phúc bì và hoắc hương mỗi vị 12g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống.

Trị nóng trong, miệng đắng, đi tiểu vàng

Để điều trị những chứng bệnh kể trên, người bệnh áp dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: Hoàng cầm, hoắc hương và bán hạ chế mỗi vị 12g, ý dĩ nhân, hoạt thạch mỗi vị 16g, hoàng liên 6g, mần tưới, chỉ thực, hậu phác mỗi vị 8g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống.

Chữa mụn nhọt sưng chưa sinh mủ, da sưng tấy, bầm tím do chấn thương

Mần tưới có tính mát, có tác dụng ngừa sưng, kháng viêm hiệu quả, thích hợp để điều trị một số bệnh ngoài da như mụn nhọt, chấn thương. Cách áp dụng bài thuốc này như sau:

• Chuẩn bị: 1 nắm mần tưới tươi khoảng 50g.
• Thực hiện: Rửa sạch, để ráo và giã nát với 1 ít muối, sau đó đắp lên chỗ sưng đau.

Giải cảm do nắng nóng

Người bệnh bị cảm do thời tiết nắng nóng có thể điều trị nhanh chóng và an toàn bằng bài thuốc từ mần tưới theo cách dưới đây:

• Chuẩn bị: 100g lá mần tưới non.
• Thực hiện: Đem nấu canh ăn trong ngày, nên dùng khi canh còn nóng. Sử dụng liên tục trong vòng 3 ngày.

Giải nhiệt cơ thể

Ngoài những công dụng trị bệnh, mần tưới còn là vị thuốc giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể hiệu quả. Nước sắc từ dược liệu này có thể sử dụng hằng ngày.

• Chuẩn bị: Mần tưới 20g (hái trước khi cây có hoa, thái nhỏ rồi sấy khô).
• Thực hiện: Sắc với 300ml nước, còn lại 100ml dùng uống hằng ngày.

Trị chứng mất ngủ, mệt mỏi và ăn uống kém ở phụ nữ sau khi sinh

Đây là những chứng bệnh sau khi sinh mà chị em thường gặp. Việc cải thiện những chứng bệnh này là vô cùng quan trọng để giúp người mẹ lấy lại sức khoẻ cho bản thân, cũng như để chăm con một cách tốt nhất. Dưới đây là cách áp dụng bài thuốc:

• Chuẩn bị: Rẻ quạt 4g, nhân trần 6g, ngải cứu 10g, vỏ quả bưởi đào khô 4g, mạch môn và mần tưới mỗi vị 20g.
• Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang, nên dùng liên tục trong vòng 10 ngày.

Giúp giảm gàu ở da đầu

Cách trị gàu bằng bài thuốc từ mần tưới khá đơn giản, rất dễ áp dụng tại nhà. Người bệnh có thể kết hợp với một số dược liệu dưới đây để tăng hiệu quả:

• Chuẩn bị: Lá bưởi 20g, bồ kết 3 – 5 quả và mần tưới tươi 25g.
• Thực hiện: Đun dược liệu rồi lấy nước gội đầu. Nên gội 2 lần/ tuần.

Giúp xua đuỗi muỗi

Ngoài những công dụng trị bệnh kể trên, mần tưới còn có công dụng xua đuổi muỗi hiệu quả. Dưới đây là cách thực hiện:

• Chuẩn bị: Lá mần tưới tươi 20g.
• Thực hiện: Rửa sạch, giã nát và xát trực tiếp lên chân tay để xua đuỗi muỗi. Cách này có hiệu quả trong vòng 2 – 3 giờ. Có thể xát lại nếu cần thiết.

Lưu ý khi dùng dược liệu mần tưới

Mặc dù mang lại nhiều công dụng điều trị bệnh hiệu quả, song các bài thuốc từ dược liệu mần tưới có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách. Ngoài ra, vị thuốc này không được khuyến khích sử dụng cho một số trường hợp sau:

• Không dùng cho người có thể âm hư và huyết nhiệt.
• Người huyết hư nhưng không có ứ trệ không nên dùng.
• Nên dùng bài thuốc từ mần tưới cho người bị chậm kinh. Người có kinh nguyệt đến sớm hơn không nên sử dụng dược liệu này.
• Phụ nữ có thai không nên sử dụng. Phụ nữ đang cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng các bài thuốc.
• Người mắc các vấn đề về tim mạch, huyết áp nên hạn chế sử dụng.

Ngoài ra, các bài thuốc kể trên chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh nên người bệnh vẫn cần phải tuân thủ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, kết hợp với chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý.

LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM:

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• MÓN NGON CÙNG SÂM: Miến xào thịt gà nhân sâm
• MÓN NGON CÙNG SÂM: Đùi gà hầm sâm