BÀI 1018 – Bài thuốc quý từ cây sòi hỗ trợ điều trị hiệu quả mề đay, mẩn ngứa, trướng bụng, tích nước,…

Sòi là dược liệu mọc hoang ở nhiều nơi, có nhiều công dụng điều trị bệnh hiệu quả như trị mề đay, mẩn ngứa, trướng bụng, tích nước,…

Tên gọi khác: Sòi, Sòi xanh

Tên khoa học: Sapium sebiferum (L.) Roxb

Họ: Thầu dầu – Euphorbiaceae

Đặc điểm dược liệu cây sòi

Mô tả

Sòi là loài dược liệu thân gỗ sống lâu năm, thân cao khoảng 6 – 15 m khi trưởng thành. Lá cây mọc so le, hình quả trám, dài khoảng 3 – 7 cm, đầy lá thuôn nhọn, cuống dài có tuyến. Hoa sòi có màu trắng ngà hoặc vàng, đơn tính, mọc thành bông ở đầu cành cây hoặc nách lá. Hoa đực có đài phân thùy, hoa cái đài hợp. Quả hạch, bên trong có 3 hạt. Mùa hoa khoảng tháng 6 – 8, mùa quả khoảng tháng 10 – 11.

Bộ phận sử dụng

Vỏ rễ, vỏ thân, lá và hạt sòi là bộ phận được sử dụng để làm dược liệu.

Phân bố

Sòi là cây có nguồn gốc ở Đông Á ôn đới và cận nhiệt đới, thường mọc hoang ở các vùng đồi núi.

Trên thế giới, sòi được tìm thấy ở Trung Quốc, Nhật Bản và Mỹ.

Tại Việt Nam, cây sòi mọc hoang ở khắp nơi từ miền Bắc và Trung, ở miền Nam ít thấy. Ở nước ta, nhân dân thường dùng lá cây sòi để nhuộm vải lụa hoặc sa tanh màu đen, ít khi dùng quả.

Thu hái, sơ chế, bảo quản

Thu hái: Có thể thu hái dược liệu quanh năm.

Sơ chế: Sau khi thu hái, thái nhỏ, phơi khô, bảo quản dùng dần. Lá thường dùng tươi, không cần sơ chế, bảo quản.

Cách bào chế dược liệu:

Sau khi thu hái mang về phơi khô, đập lấy hạt. Đun nóng hạt lớp sáp bên ngoài hạt chảy ra. Sau đó để sáp nguội. Sau khi lớp sáp chảy ra thì mang hạt đi giã nhuyễn, ép lấy tinh dầu lỏng. Nếu hạt còn lấy được thì giãn nhỏ rồi ép ngay sẽ thu được 4 lớp sáp ở bên ngoài bỏ hạt và dầu lỏng ở nhân hạt. Hai loại trên có thể để riêng ra hoặc trộn chung để sử dụng.

Bảo quản dược liệu ở nơi thoáng mát, tránh độ ẩm cao.

Thành phần hóa học

Theo nghiên cứu, 2 thành phần chứa dược tính quan trọng nhất của sòi là Pholoraxetophenon 2 – 4 Dimetyl ete, có tác dụng khử trùng.

Ngoài ra trong vỏ Sòi chứa:

• Xanthoxylin
• Chất béo
• Vitamin E
• Tanin

Trong lá Sòi chiết xuất được các thành phần như:

• Corilagìn
• Axit Galic
• Zoquexitro – Zit
• Axit Ellagic

Nhân hạt Sòi xanh có chứa sau khi ép dầu có thể dùng ăn. Sáp và hỗn hợp dầu được ứng dụng để làm xà phòng và nến.

Vị thuốc cây sòi

Tính vị

Dược liệu sòi vị đắng, có độc, tính ấm thường được sử dụng để sát trùng, giải độc, lợi niệu, tiêu thũng, trục thủy, thông tiện.

Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu của các chuyên gia đông y và y học hiện đại, vị thuốc có nhiều công dụng điều trị bệnh hiệu quả. Cụ thể:

Theo y học hiện đại:

Sáp hạt của dược liệu có thể sử dụng thay bơ ca cao dùng làm thuốc đạn, bôi lên tóc và dùng chữa một số bệnh lý ngoài da. Muốn dùng chế thuốc đạn, sáp cây sòi cần được trộn với dầu lạc để hạ độ chảy từ 58 độ xuống còn 42 – 40 độ.

Vỏ sòi có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về nhiễm trùng, trướng bụng, thiếu máu nghiêm trọng và các bệnh viêm gan virus có khả năng truyền nhiễm.

Theo y học cổ truyền:

Vỏ rễ sòi thường được sử dụng để điều trị các bệnh bạo thủy, tích tụ, táo kết, thủy thũng, bụng trướng đầy, đại tiểu tiện khó khăn, có trướng nước ở vùng cạnh sườn.

Điều trị đại tiểu tiện không thông, hoàng đản, sườn bên phải sưng đau, ăn uống kém, không ngon miệng, thường xuyên sốt cao.

Chỉ định điều trị của cây sòi:

• Táo bón, phù thũng, giảm niệu
• Xơ gan, cổ trướng, viêm gan siêu vi trùng, bệnh sán máng
• Rắn độc cắn sưng đau
• Viêm da mủ, ngứa lở thấp chẩn, chai cứng
• Viêm âm đạo, viêm nhiễm phụ khoa

Cách dùng – Liều lượng

Rễ cây Sòi khi dùng cần bỏ phần lõi và lớp vỏ đen bên ngoài, chỉ lấy lớp vỏ lụa bên trong, có thể dùng tươi hoặc phơi khô, tán nhỏ, dùng.

Thân và lá có thể dùng dưới dạng thuốc sắc, nấu nước ngâm rửa, có thể dùng tươi hoặc khô đều được.

Lá dùng giã nát, đắp ngoài hoặc nấu nước vệ sinh vùng da bệnh.

Liều dùng khuyến cáo mỗi ngày:

• Người lớn: 10 – 12 g mỗi ngày dưới dạng bột. Liều lượng tối đa có thể đến 50 – 60 g.
• Trẻ em: 5 – 10 g mỗi ngày, có thể dùng đến 20 – 25 g cho các trường hợp nghiêm trọng.
• Dùng ngoài không kể liều lượng, tùy theo khu vực bệnh, đơn thuốc và nhu cầu sử dụng.

Thông thường sử dụng dược liệu Sòi liên tục trong 7 – 10 ngày là thấy hiệu quả điều trị.

Bài thuốc sử dụng cây sòi

Điều trị phù thũng

Phù thũng là tình trạng tích nước tại các mô trong cơ thể do bài tiết thận kém, gây ra tình trạng sưng viêm, đau nhức. Để điều trị tình trạng này, người bệnh áp dụng bài thuốc từ sòi theo cách dưới đây: Sử dụng rễ sòi 15 g, đường 15 g, đun lấy nước, dùng uống.

Điều trị cổ trướng, đại tiện không thông, phù thũng, ứ nước, bí đầy, ăn uống không ngon miệng

Để điều trị các tình trạng kể trên, người bệnh áp dụng các bài thuốc từ dược liệu theo cách dưới đây: Sử dụng rễ sòi (phần vỏ lụa ở trong), hạt Cau, Mộc thông, mỗi vị đều 12 g, sắc thành thuốc, dùng uống.

Trị bệnh sán máng

Giun sán gây ra tình trạng đau bụng, ảnh hưởng không nhỏ đến vấn đề tiêu hoá của người bệnh. Cách áp dụng bài thuốc này như sau: Sử dụng lá Sòi 8 – 30 g, sắc thành thuốc, dùng uống liên tục trong 20 – 30 ngày.

Hỗ trợ giải độc

Cơ thể tích tụ nhiều độc tố là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm. Để thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể, người bệnh áp dụng bài thuốc theo phương pháp dưới đây: Giã nhỏ dược liệu, gia thêm nước, vắt lấy nước giã, dùng uống.

Hỗ trợ điều trị mề đay mẩn ngứa, mụn nhọt, nước chảy chảy gây mụn nhọt lây lan

Sòi có nhiều công dụng trong điều trị một số bệnh ngoài da như mẩn ngứa, mụn nhọt,…Để áp dụng bài thuốc này, người bệnh thực hiện theo cách dưới đây: Sử dụng dầu hạt sòi (cả phần sáp và nhân) 100 g đun sôi, sau đó cho thêm Hồng đơn 50 g cùng 100 ml nước, khuấy đều. Để nhỏ lửa đến khi nước bốc hơi lên hết, Hồng đơn mất màu thì được. Sử dụng cao này thoa lên các nốt mụn nhọt, lở loét.

Chữa bệnh thủy thủng, bụng trướng to, ăn uống không ngon miệng

Để cải thiện hệ tiêu hoá, người bệnh áp dụng bài thuốc từ dược liệu theo cách sau: Sử dụng vỏ rễ sòi (chỉ lấy phần vỏ lụa) phơi khô, tán thành bột mịn, gia thêm nước cơm làm thành viên hoàn, kích thước to bằng hạt đậu xanh. Tùy theo tình hình bệnh trạng mà mỗi ngày có thể sử dụng 10 – 20 g thuốc, dùng với nước cơm hoặc dùng nước cháo để chiêu thuốc.

Lưu ý khi sử dụng các bài thuốc từ cây sòi

Mặc dù có nhiều công dụng điều trị bệnh hiệu quả, song người bệnh vẫn cần tuân thủ một số lưu ý dưới đây khi sử dụng các bài thuốc từ dược liệu này. Cụ thể:

• Các bài thuốc từ cây sòi có nguyên liệu tự nhiên nên cần một khoảng thời gian nhất định mới phát huy hiệu quả khi vào cơ thể.
• Trong một số trường hợp, người bệnh có thể dị ứng với các thành phần của thuốc. Cần ngưng sử dụng ngay khi nhận thấy cơ thể có những biểu hiện lạ.
• Phụ nữ có thai và đang cho con bú nên cân nhắc trước khi áp dụng.
• Cần tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng dược liệu.

LIÊN HỆ MUA SẢN PHẨM:

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
– Tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với người bị bệnh phổi
– Người cao tuổi dùng đông trùng hạ thảo có tốt không?